Uład endokannabinoidowy to prawdopodobnie najważniejszy biologiczny system w całym organizmie, odgrywający kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy oraz, jak się okazuje, odpowiedzialny za fizjologiczne i psychologiczne efekty konopi. Jest rozsiany po całym ciele, a jego receptory znajdują się m.in. w centralnym układzie nerwowym, komórkach układu odpornościowego, przewodzie pokarmowym oraz w obwodowym układzie nerwowym.
Klasyczny model układu endokannabinoidowego składa się z następujących elementów:
- 2 receptory: CB1 i CB2
- 2 naturalne ligandy: anandamid (AEA) i 2-arachidonyglicerol (2-AG)
- enzymy metaboliczne: np FAAH. MAGL
poznaj
Receptory kannabinoidowe
Receptor CB1 – receptor kannabinoidowy typu 1
- najwyższa koncentracja: mózg
- wchodzi w interakcje z THC, dzięki czemu odpowiada za psychoaktywne działanie konopi
Receptor CB2 – receptor kannabinoidowy typu 2
- najwyższa koncentracja: układ odpornościowy (szczególnie w jelitach)
TRPV1 – Transient Receptor Potential Vanilloid 1
- najbardziej skoncentrowany we krwi, kościach, w szpiku kostnym, na języku, w nerkach, wątrobie oraz jajnikach
TRPV2 – Transient Receptor Potential Vanilloid 2
- najliczniej skoncentrowane na skórze, w mięśniach, nerkach, żołądku oraz w płucach
GPR18 – receptor sprzężony z białkiem G18
- występuje w szpiku kostnym, śledzionie i w węzłach chłonnych
- w niewielkiej ilości występuje w jądrach
GPR55 – receptor sprzężony z białkiem G55
- jego obecność odkryto w kościach, mózgu (szczególnie – móżdżek) oraz w jelitach: czczym i krętym
GPR119 – receptor sprzężony z białkiem G119
- odkryty w trzustce i w przewodzie pokarmowym (w niewielkich ilościach)
„Z mojego punktu widzenia ciało człowieka stara się zwalczać każdą chorobę w większości przypadków z pomocą układu odpornościowego. To bardzo ważny system, ale jak dzisiaj wiemy nie adresuje niektórych chorób. A wiec ciało ma inne sposoby podjęcia próby walki z tymi chorobami, a ja wierzę, że układ endokannabinoidowy jest jednym z głównych systemów biorących udział w walce z chorobami. Za ok. dekadę będziemy zapewne mówić nie tylko o układzie odpornościowym, ale także właśnie o endokannabinoidowym. Może się on okazać dodatkowym sposobem organizmu atakowania stanów chorobowych.”– prof. Raphael Mechoulam
- apetyt
- trawienie
- metabolizm
- chroniczny ból
- stany zapalne
- odpowiedź immunologiczna
- nastrój
- napięcie mięśniowe
- nauka i pamięć
- sen
- funkcje układu sercowo-naczyniowego
- przebudowa i wzrost kości
- czynność wątroby
- funkcje układu rozrodczego
- napięcie mięśniowe
Nie ma jasnej odpowiedzi na pytanie, co powoduje kliniczny niedobór endopannabinoidów. Chociaż badania zbliżyły nas do zrozumienia tego zjawiska i powiązanych z nim schorzeń, dwa główne czynniki, które przyczyniają się do jego występowania określone zostały jako czynnik genetyczny i czynniki środowiskowe.
Niektóre z czynników genetycznych obejmują:
- Ekspresję i gęstość występowania receptorów CB1 i CB2 w organizmie
- genetyczne predyspozycje do występowania niektórych enzymów (tj. FAAH)
Jeśli zaś chodzi o czynniki środowiskowe – niedobór endokannabinoidów może powstawać na dwa sposoby: naturalne predyspozycje danego organizmu sprzężone z występowaniem stresorów (czynników obniżających funkcje ECS) lub też choroba, która długotrwale zaburza funkcje związane z układem endokannabinoidowym.
Układ endokannabinoidowy bierze udział w wielu różnych procesach regulacyjnych w organizmie. Jednak powszechnie wiadomo, że główną rolą ECS jest zarządzanie:
- jedzeniem
- spaniem
- relaksowaniem się/odpoczynkiem
- ochroną organizmu
- pamięcią
Oznacza to, że ECS bierze udział w regulacji stresu, bólu i regulacji nastroju, a także w funkcjach poznawczych, pamięci, trawieniu, stanach zapalnych, funkcjach immunologicznych i motorycznych.
Kiedy ludzie mają problemy ze snem, niekontrolowanym stresem, wzrostem bólu, objawami typu IBS, refluksem lub problemami w którymkolwiek z tych obszarów bezpośrednio związanych z tymi funkcjami, może to być oznaką występowania niedoborów w układzie endokannabinoidowym. Niestety nie ma żadnych testów, za pomocą których można stwierdzić lub wykluczyć kliniczny niedobór endopannabinoidów. Najlepszą formą weryfikacji jest po prostu zwiększona troska o układ endokannabinoidowy i obserwacja objawów. Jeżeli miną np. po wdrożeniu suplementacji fitokannabinoidami, oznacza to, że powodem wystąpienia dolegliwości był właśnie niedobór w układzie endokannabinoidowym.
Biorąc pod uwagę dostępną wiedzę na temat układu endokannabinoidowego, niektórzy naukowcy twierdzą, że wiele chorób (np. stwardnienie rozsiane, migrena, fibromialgia, zespół drażliwego jelita) może być wywołanych niedoborem endogennych kannabinoidów (endokannabinoidów).
Układ endokannabinoidowy utrzymuje homeostazę organizmu – kontroluje i reguluje różne funkcje życiowe (w tym ból, apetyt, sen, stany zapalne czy procesy metaboliczne). Brak lub niedobór endokannabinoidów może powodować zakłócenia w różnych systemach organizmu. Istnieje teoria, że te zakłócenia prowadzą do bardziej znaczących i zagrażających życiu problemów (chorób/stanów/objawów). Ten stan został nazwany klinicznym deficytem endokannabinoidów (ang. CECD – Clinical EndoCannabinoid Deficiency).
Układ endokannabinoidowy odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu homeostazy, czyli równowagi fizjologicznej człowieka. Gdy system endokannabinoidowy zostanie wytrącony z tej równowagi, czyli homeostaza zostanie zaburzona – zaczynają się problemy zdrowotne. Badania sugerują, że każdy człowiek posiada swój optymalny „ton endokannabinoidowy”, czyli właściwą dla siebie ilość kannabinoidów wytwarzanych przez organizm (endokannabinoidów): jedni ludzie mają ich więcej, inni mniej.
Na szczęście istnieje wiele sposobów na to, aby wpłynąć na układ endokannabinoidowy i pobudzać go do prawidłowego działania.
Najbardziej skuteczne i powszechne to:
- Suplementacja fitokannabinoidów: zasilanie organizmu podażą fitokannabinoidów stymuluje układ endokannabinoidowy poprzez bodźcowanie receptorów kannabinoidowych (CB1, CB2) i innych receptorów, które wchodzą w skład układu endokannabinoidowego.
- Ćwiczenia aerobowe: bieganie i jazda na rowerze mogą być prostymi sposobami na zwiększenie poziomu endopannabinoidów, np. anandamidu w mózgu. Biegacze na pewno znają stan błogości, jaki towarzyszy ich udanemu treningowi – to właśnie powodowany aktywnością aerobową wyrzut anandamidu powoduje tzw. haj biegacza.
Jednak te dwa sposoby nie są jedynymi. Istnieje szereg innych związków, które mają korzystny wpływ na układ endokannabinoidowy. Są to m.in.:
- Kwasy tłuszczowe omega: organizm potrzebuje kwasów tłuszczowych omega-3 do syntezy endokannabinoidów. Pokarmy bogate w nie to m.in. ryby, nasiona konopi, siemię lniane.
- Kariofilen: terpen występujący w wielu ziołach, m.in. w konopiach; kariofilen działa podobnie jak kannabinoid, wiążąc się bezpośrednio z receptorem CB2, dzięki czemu potrafi ukoić nerwy i znacząco polepszyć nastrój. Wysoki poziom kariofilenu zawierają m.in. rozmaryn, czarny pieprz, chmiel, goździki i oregano.
- Jeżówka (echinacea): ta popularna roślina ogrodowa zawiera alkamidy, które łączą się z receptorami typu CB2
- Pieprz czarny: piperyna, podobnie jak kapsaicyna z papryczek chilli, łączy się z receptorami typu TRPV1
- Kakao: zawarte w nim dwa związki – N-oleoiloetanoloamina i N-linoleoiloetanoloamina – wpływają na układ endokannabinoidowy poprzez efekt hamowania enzymu FAAH
- Korzeń maca: zawiera macamidy, które łączą się z receptorami typu CB1
- Kava kava: zawiera związek znany jako jangonina, który łączy się z receptorami typu CB1
- Papryczki chilli: kapsaicyna łączy się z receptorami typu TRPV1
„Piękno systemu endokannabinoidowego polega na tym, że ogólnie rzecz biorąc, wspiera go to, co sprawia, że czujesz się dobrze.”– dr Jim Connell
